Als startende ondernemer moet je kiezen voor een bepaalde ondernemingsvorm.  Welke rechtsvorm je kiest hangt af van een aantal factoren:

  • Start je alleen of samen met één of meerdere partners?
  • Als je met meerde personen samenwerkt: wat brengt een ieder in qua vermogen, arbeid, goederen?
  • Welke rol speelt je privé-vermogen?

Natuurlijke ondernemingsvormen

Bij natuurlijke ondernemingsvormen ben je als ondernemer zelf verantwoordelijk én hoofdelijk aansprakelijk voor elke aansprakelijkheid van de onderneming. Jij bent dus, voor de wet, je eigen onderneming! Dit is natuurlijk gelijk het grootste risico van een natuurlijke ondernemingsvorm. Als je onderneming niet aan de financiële verplichtingen kan voldoen, word je zelf aansprakelijk gesteld. Dit kan zo ver gaan, dat je privé-vermogen aangesproken gaat worden. Onvoorziene aansprakelijkheid kan deels verzekerd worden, maar dat geldt niet voor de hele aansprakelijkheid. Als je een klein aantal klanten hebt en je bent voor je inkomsten van die klanten afhankelijk, dan loop je een behoorlijk risico als er met één van deze klanten iets mis gaat. Datzelfde geldt voor een grote klant, die in zijn eentje een groot percentage van je omzet voor zijn of haar rekening neemt. Wat gebeurt er met de inkomsten van je onderneming als deze klant niet aan zijn betalingsverplichting kan voldoen? Gangbare vormen van natuurlijke ondernemingsvormen zijn een Eenmanszaak, een Maatschap en een Vennootschap onder firma (VOF).

Privaatrechtelijke ondernemingsvormen

Privaatrechtelijke ondernemingen worden niet door de eigenaren zelf vertegenwoordigd, maar worden gezien als rechtspersonen. Het zijn samenwerkingsverbanden of instanties die volgens de wet  zelf kunnen handelen. Je bent dus niet zelf aansprakelijk voor het bedrijf. Als het misgaat ben je natuurlijk je investering kwijt, maar je privé-vermogen kan nooit worden aangesproken. Voorbeelden hiervan zijn een BV, NV, Coöperatie, Vereniging of Stichting.

Alle vormen op een rijtje

Eenmanszaak
Bij deze vorm ligt de aansprakelijkheid bij één persoon. Het wil dus niet zeggen dat er niet meerdere personen bij de eenmanszaak kunnen werken! Maar de verantwoordelijkheid, het eigendom én de aansprakelijkheid ligt bij één en dezelfde persoon.

Als je voor deze vorm kiest, ben je ook met je privé-vermogen aansprakelijk. Een bank zal voordat ze een lening verstrekken dan ook kijken naar jouw privé-vermogen en hoe dit geregeld is. In hoeverre kan je jouw privé-vermogen inzetten ten behoeve van jouw onderneming?

Freelancers en ZZP’ers (zelfstandige zonder personeel) hebben automatisch de eenmanszaak als ondernemingsvorm.

Maatschap
Een maatschap is een samenwerkingsverband tussen twee of meerdere personen. In een maatschap oefen je meestal een beroep en run je niet een bedrijf. Je ziet deze vorm van ondernemen het meest bij zelfstandige beroepen in de gezondheidszorg zoals bij huisartsen enverloskundigen of bij bijvoorbeeld accountants, notarissen, advocaten.

Hoeveel invloed de overkoepelende maatschap op de afzonderlijke personen heeft, is per maatschap verschillend en hangt af van de afspraken die je onderling maakt. De wet stelt als voorwaarde voor een maatschap dat elk persoon iets inbrengt en deelt in de winst. Je hoeft een maatschap niet in te schrijven bij de Kamer van Koophandel. Het si wel verstandig om jullie onderlinge afspraken schriftelijk vast te leggen in een notariële akte.

Vennootschap onder firma (VOF)
Een VOF is eigenlijk een soort van maatschap. Het belangrijkste verschil zit hem in de aansprakelijkheid. Je bent als vennoot elk afzonderlijk aansprakelijk voor het hele vennootschap. Een vennootschap kun je via een onderhandse (zelf opgestelde) of notariële akte opgerichen. In tegenstelling tot een maatschap moet je een VOF wèl inschrijven bij de Kamer van Koophandel. Bij deze inschrijving leg je ook vast tot welk maximumbedrag elke afzonderlijke vennoot mag handelen. Als dat niet geregeld wordt, mag elke vennoot dus onbeperkt handelen met het vermogen van de VOF.

Een CV (commanditaire vennootschap) is een specifieke vorm van een VOF, met een ‘stille’ vennoot. Dat wil zeggen dat deze vennoot niet actief in het bedrijf is. Hij of zij brengt alleen waarde in, in ruil voor een deel van de winst. De stille vennoot mag zich niet bemoeien met de CV en is met zijn privé vermogen niet aansprakelijk.

Besloten Vennootschap (BV)
Bij een BV wordt het bedrijf bestuurd door een bij de oprichting gekozen bestuur. De eigenaren van een BV zijn feitelijk aandeelhouders. Elk aandeel staat gelijk aan een percentage van de totale eigendom. Er kunnen dus meerdere eigenaren zijn (elk met hun eigen aandeel), maar ook slechts één eigenaar die alle aandelen zelf in handen heeft.

Aan de oprichting van een BV zijn kosten verbonden en de overheid dient hiervoor toestemming te geven. Je bent verplicht om je bij de notaris in te schrijven. Een BV wordt vaak opgericht als één of meerdere van de volgende criteria aan de orde zijn:

  • Als de financiële risico’s onduidelijk of erg hoog zijn. Dit is het geval als je bijvoorbeeld veel mensen in dienst hebt, die je op hetzelfde moment salaris uitnetaald. er ontstaat op dat moment (tijdelijk) een schuld. Deze skan ookhet geval zijn als je bedrijf veel nieuwe producten ontwikkelt. Het is dan veiliger om voor elke productlancering een aparte BV op te richten, zodat niet de hele holding failliet gaat als de lancering geen succes wordt.
  • Bij een nettowinst hoger dan €91.000 is het fiscaal interessanter om voor een BV te kiezen dan een voor een éénmanszaak. Ondanks dat er bij een BV geen startersaftrek geldt, zijn de fiscale voordelen toch van dien aard dat je beter voor een BV kan kiezen.
  • Een BV is interessanter voor een eventuele bedrijfsovername omdat alleen de aandelen van eigenaar wisselen en niet het hele bedrijf.

Naamloze Vennootschap (NV)
Een NV lijkt heel erg op een BV. Het belangrijkste verschil is dat de aandelen niet persoonsgebonden zijn. Het zijn vrij verhandelbare aandelen, vooral bedoeld om de beurs mee op te gaan. Je ziet dan ook vaak dat een BV vlak voor een beursgang wordt omgezet in een NV.

Coöperatie
Een coöperatie vertoont veel overeenkomsten met een maatschap. Je hebt geen aandeelhouders maar leden. Je werkt net als de andere leden voor jezelf, maar je hebt ook een gezamenlijk doel en je kunt, door samen te werken, vaak meer bereiken dan ieder apart.

Vereniging
Bij een vereniging is er geen sprake van winstdeling. Elke winst die je eventueel maakt, vloeit terug in de verenigingskas en wordt niet uitgekeerd aan de leden. Je kunt in principe al een vereniging oprichten samen met één andere persoon, waarbij één van jullie twee dan wel aansprakelijk is. Dit kan mondelijk, maar meestal wordt een vereniging opgericht door middel van een notariële akte.

Stichting
Een stichting wordt vaak opgericht met het doel een sociaal of maatschappelijk belang te dienen. Je mag met een stichting wel winst maken, maar je mag deze winst niet aan de bestuurders uitkeren. Uiteraard mag je de winst wel aan derden uitkeren, zoals bij een goed doel het geval is. Je bent als bestuur van een stichting is niet aansprakelijk, al kan je wel wel van ‘onbehoorlijk bestuur’ worden verweten. Als dit de stichting schaadt, ben je als bestuur wel collectief aansprakelijk.