Steeds meer komt de term ‘sociaal ondernemerschap’ met een grote diversiteit aan activiteiten in de media. Voorbeelden zijn Taxi Electric in Amsterdam (werkt met 50-plussers), restaurant Ctaste (blinden in de bediening), brouwerij De Prael (werkt met mensen met een psychiatrisch verleden). Maar wat zijn nu de succes- en faalfactoren van deze ondernemers?
Overlevingskansen
Sociale ondernemingen zetten zich op een bedrijfsmatige manier in voor het oplossen van maatschappelijke uitdagingen. De maatschappelijke winst staat daarbij voorop en de financiële winst is van belang om te kunnen voortbestaan. Het is die maatschappelijke winst die deze ondernemingen zo uniek maakt en tevens essentieel is voor economie en samenleving. Sociale ondernemingen leveren een toegevoegde waarde door bijvoorbeeld werkzoekenden met afstand tot de arbeidsmarkt een baan te verschaffen. De financiële winst staat hevig onder druk en slechts een klein deel van de sociale ondernemingen lukt het een bedrijf op te bouwen dat zowel zakelijk als sociaal stevig op zijn benen staat. Veel van de sociale ondernemingen redden het niet, ondanks het hoge ‘knuffelgehalte’ en de sympathie waarop ze kunnen rekenen vanuit de overheid en de samenleving.
Onderzoek
VSBfonds en Start Foundation zijn al jaren actief als financier van sociale ondernemingen en zijn een onderzoek gestart naar de succes- en faalfactoren. Pakken de ondernemers in kwestie het verkeerd aan? Deugen hun ondernemingsplannen niet? Lopen ze vast in bureaucratie? In de studie stonden de factoren centraal die bijdragen aan het succes of falen van sociale ondernemingen die zich inspannen voor kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt.
Succesfactoren
Net als voor andere ondernemingen is de sleutel tot succes gelegen in de competenties van de ondernemer. Hij of zij zal marktgericht moeten zijn, want ook sociale ondernemingen zijn voor inkomsten afhankelijk van klanten. Maar ook andere kwaliteiten als visie, durf, doorzettingsvermogen en creativiteit gelden als onmisbare competenties. Aangezien de sociale ondernemer de weg goed moet weten naar instanties, subsidies en fondsen is samenwerking mogelijk een nog grotere sleutel tot succes in verband met de levensvatbaarheid van de organisatie, dan voor overige ondernemers. Uiteraard is ook bevlogenheid en passie van heel groot belang, maar dat geldt voor alle ondernemers. Zonder die ‘drive’ moeten ondernemers geen bedrijf beginnen.
Faalfactoren
Faalfactoren zijn er ook voor sociale ondernemers. Het gaat dan om interne factoren zoals een lagere arbeidsproductiviteit en hogere opleidingsbehoefte van medewerkers. Daarentegen zijn er externe factoren die cijfers onder druk kunnen zetten zoals een lage bereidheid van kredietverleners en het omgaan met een diversiteit aan geldschieters met verschillende belangen.
Al met al lijken sociale ondernemers dus erg op hun reguliere collega’s. Als het de situatie past zouden ze beter gebruik moeten maken van hun ‘knuffelgehalte’ om met een zakelijke inslag voldoende gelden binnen te halen. Het inzetten van het knuffelgehalte heeft echter ook nadelen. Klanten verwachten dan bijvoorbeeld een lagere prijs. Eén ding is zeker: met alleen een sociaal gezicht kom je er niet, hoe aantrekkelijk die ook is.
De onderzoeksgegevens die zijn gebruikt voor dit artikel komen uit het rapport ‘Sociaal ondernemen: passie en poen’, uitgevoerd door VSBFfonds en Start Foundation. Je kunt hier de publieksversie downloaden.