Ook in tijden van oorlog en onzekerheid gaat ondernemerschap door. Tamara Myatt (American University of Afghanistan) woonde in Afghanistan en interviewde diverse vrouwelijke ondernemers gedurende langere tijd over ondernemen in oorlogsgebied.
Afghanistan is een land dat we al vele decennia kennen van de televisiebeelden waarbij oorlog de boventoon voert. Voor de inwoners van dit bergachtige land is geweld de realiteit van alle dag. Velen zijn dan ook getraumatiseerd, maar ze kunnen niet bij de pakken neer gaan zetten. Er moet inkomen worden gegenereerd om überhaupt te overleven. Ondernemerschap biedt de optie om geld te verdienen, zeker voor mensen, veelal vrouwen, die geen opleiding hebben kunnen volgen. Het runnen van een eigen bedrijf geeft vrouwen de mogelijkheid om economisch onafhankelijk te zijn en daarmee een beter leven voor het gezin en familie te kunnen realiseren.
Kansen en bedreigingen
Maar hoe kun je nu in een oorlogsgebied je bedrijf opstarten of zelfs uitbreiden? Het idee dat je letterlijk tussen de bommen door je goederen verkoopt, is bizar en moeilijk voor te stellen. Maar het is de keiharde realiteit voor vrouwelijke ondernemers in Afghanistan. Ze ervaren hele hordes ‘beren op de weg’, maar tegelijkertijd zien ze kansen.
De belemmeringen zijn zeer divers van aard, zoals financieel (toegang tot kapitaal), organisatorisch (het vinden van bedrijfsondersteuning), cultureel (traditionele door mannen gedomineerde cultuur), verkooptechnisch (toegang tot markten/afzetgebieden, verkrijgbaarheid van grondstoffen en halffabrikaten) en persoonlijk (kennis, vaardigheden). Als ze zich uit het veld zouden laten slaan door dergelijke obstakels, zouden ze niets kunnen uitrichten, dus de focus ligt op het ontdekken van de kansen binnen ondernemerschap.
Afghanistan biedt dergelijke kansen ook, zoals een grote afzetmarkt, een shift naar stimulering van vrouwelijk ondernemerschap middels diverse programma’s, een sterke arbeidsmarkt, support van de internationale gemeenschap en zwakke instituties. Dat laatste klinkt raar, maar het kan een voordeel zijn wanneer dit betekent dat instituties zich minder met bedrijven bemoeien en zo innovatie stimuleren.
Tips en aanbevelingen
Uit alle ervaringen van Afghaanse vrouwelijke ondernemers kunnen we een aantal tips destilleren voor ondernemers in conflictgebieden:
- heb vertrouwen en zet door
- wees visionair, ontwikkel je ondernemersvaardigheden en blijf actief je bedrijf ontwikkelen
- bouw je netwerk en relaties verder uit en werk daarbij samen met mannen
- verzeker je van steun uit de ‘community’ en als je succesvol wilt zijn, zorg er dan voor dat je een ‘social entrepreneur’ bent
- focus op winst en ga op zoek naar nieuwe markten en kansen
- richt je op kwaliteit en omarm technologie
- begin klein en wees geduldig…
Universele suggesties en competenties
Kijkend naar deze tips van de Afghaanse vrouwelijke ondernemers zijn het niet alleen aanbevelingen voor ondernemers in conflictgebieden, maar juist universele suggesties. Visionair zijn en jezelf en je bedrijf blijven ontwikkelen, is iets van alle tijden en van alle lokaties, of je nu onderneemt in Afghanistan of Nederland.
De competenties die nodig zijn om succesvol te worden als ondernemer zijn ook hetzelfde – zelfvertrouwen, visie, marktgerichtheid, netwerken – alleen verschilt de omvang en de invulling ervan. Succesvolle Afghaanse vrouwelijke ondernemers moeten nog veel meer dan in Nederland sterk zijn in netwerken (vooral binnen stammen en religieuze groeperingen) en ontvankelijkheid voor (markt)informatie tonen, maar ook bereid zijn tot het nemen van (grotere) risico’s en enorm gedreven en gemotiveerd zijn om door te zetten als het tegen zit.
En het zit regelmatig tegen, want van het ene op het andere moment kan je winkel of opslagruimte weggevaagd zijn en moet je op zoek – met alle gevaren van dien! – naar een nieuwe lokatie en nieuwe producten.
Vrouwen werken hierbij veel samen met mannen die wel kunnen reizen en zichtbaar kunnen zijn. Doorzettingsvermogen, moed en een enorme veerkracht zijn cruciaal om je staande te houden als ondernemer in oorlogsgebied. Hun voorbeeld kan ondernemers in Nederland wellicht motiveren om door te zetten als het even tegen zit…