Als ondernemer neem je geregeld een kijkje in de ‘keukens’ van allerlei bedrijven. Je werkt immers bij verschillende opdrachtgevers, in verschillende branches, met verschillende disciplines en verschillende bedrijfsculturen.
Uit ervaring weet ik dat er heel veel kanten aan bedrijfs-cultuurverschillen zitten. Zoveel, dat één column niet voldoende is om dit thema goed onder het voetlicht te brengen. Toch wil ik een poging doen om een aantal van die kanten te beschrijven.
Bedrijfsculturen en mentaliteit
In de afgelopen jaren heb ik zelf gewerkt in onder andere de zorg, de bouw, de commercie, de techniek, de overheid en het onderwijs. Het leuke is dat je in ieder branche een ander soort ‘profiel’ van mensen terugziet.
In de techniek kom je bijvoorbeeld veel doeners met een ‘niet-lullen-maar-poetsen’-mentaliteit tegen. Bij gemeentes en in het onderwijs zie ik veel denkers, die eerst onderzoeken en onderbouwen en daarna pas tot actie over gaan.
In de commerciële wereld zie ik ook doeners, maar bij hen is het bij wijze van spreken “èn lullen èn poetsen”. De mentaliteit in de zorg is er één van ‘hard werken met je hart’. Daar handelen mensen vanuit een groot oplossingsgerichtheid, waarbij ze zich niet de tijd gunnen om stil te staan bij de vraag of het harde werken wel het juiste harde werken is en of het nog past bij wat er nodig is.
Culturen binnen Nederland
Naast de verschillen in bedrijfsculturen, zie je de cultuurverschillen ook binnen Nederland, hoe klein ons landje ook is. Als ik naar de Randstad in het geheel kijk, zie ik dat mensen er directer, opener, ‘harder’ en zakelijker zijn in vergelijking met de rest van Nederland.
Tegelijk zie ik binnen die Randstad ook verschillen. In Amsterdam en omstreken is de zakelijke dienstverlening sterk ontwikkeld, wat een hele ander bedrijfscultuur en manier van zakendoen geeft dan in een stad als Rotterdam, dat van oudsher een havenstad is. In Amsterdam merk ik bijvoorbeeld een hardere onderhandeling aan het begin, maar daarna is de koers uitgezet en geldt “afspraak is afspraak”. In de westelijke kuststreken wordt er in die beginfase korter gepraat, maar moet je tijdens het proces meer evalueren en samen de koers vasthouden .
In Groningen en Friesland, die onderling toch sterk verschillen, zie je de nuchtere houding en gedrag waardoor iemands manier van doen voor buitenstaanders wat ‘stug’ kan overkomen. Dat geldt overigens ook voor Zeeland, waar de ‘ons kent ons’-mentaliteit en een sterke gunfactor erbij komen.
In het zuiden van ons land, in Limburg, zie ik een wat zachtere communicatie, waarbij mensen niet altijd het achterste van hun tong laten zien of niet gelijk zeggen wat ze bedoelen. Mijn familie komt uit Limburg en in gedachte hoor ik het zinnetje ‘dat doe je niet, dat hoort zich niet’. De relatie en de sfeer is hier ook heel belangrijk in het zakendoen. Het duurt dan ook vaak wat langer voordat je tot zaken komt.
Culturen buiten Nederland
Ik heb de kans gehad om ook buiten de landsgrenzen trainingen te geven. Uit ervaring weet ik dat er enorme verschillen zijn in het zakendoen op de Amerikaanse, Engelse, Belgische, Duitse, Chinese, en Italiaanse manier.
De Amerikaan is gemiddeld genomen assertief, zegt wat hij/zij vindt en zal je goed bevragen voordat je tot zakendoen overgaat. Alles wordt goed vastgelegd, tot aan de kleine lettertjes aan toe. De ‘sky is the limit’ en dit ambitieuze gedrag en die communicatie zie je ook terug in het zakendoen.
De Chinees daarentegen heeft een erg bescheiden opstelling, laat zeker niet het achterste van zijn/haar tong zien en is afwachtend. De relatie is belangrijk; het duurt lang tot je tot zaken komt, maar dan ben je wel onderdeel van de familie. Respect tonen is in China heel belangrijk en het is dus van belang om je in hun omgangsvormen te verdiepen. Je kunt namelijk onbedoeld heel snel disprespectvol overkomen. Je benen over elkaar slaan en de onderkant van je schoenen aan de ander laten zien bijvoorbeeld: dat doe je dus echt niet! Een visitekaartje deel je uit en ontvang je met twee handen. Je visitekaartje lanceer je dus niet op zijn Hollands met een bijna zwierige swing over de tafel!
Deze bescheiden opstelling geldt trouwens ook voor de gemiddelde Engelsman en Belg, die ons al gauw als onbeleefd of te direct ervaren. Dat hoorde ik twee weken geleden nog van twee Belgische managers, toen het thema ‘cultuur’ op de agenda kwam.
In Duitsland is de manier van zakendoen veel formeler dan in Nederland. Te snel tutoyeren is niet op zijn plek. Terwijl in Italië er een grote kans bestaat dat je binnen no time aan een uitgebreide lunch zit met een goed glas wijn. Je spreekt echter niet gelijk over zaken. Dat komt later pas, als je elkaar wat beter hebt leren kennen.
Tot slot
Er is uiteraard nog meer te vertellen over het werken met verschillende culturen, en nog veel meer over de invloed van (non-)verbale communicatie en taal hierbij.
Wat me wel opvalt is, mede ingegeven door mijn discipline c.q. specialisme, dat de thema’s waar ik mee te maken krijg in al die verschillende sectoren en op al die verschillende plekken zeer vergelijkbaar zijn. Ik word namelijk ingeschakeld als het gaat over communicatie, leiderschap en samenwerking. Uiteindelijk gaat het daarbij overal om hoe je beter samen kunt werken, hoe je efficiënter en effectiever kunt zijn in dat wat je doet en hoe je nog helderder krijgt waar we als organisatie, team of individu naar toe willen. De ‘aanvliegroute’, zoals ik dat noem, is alleen anders en dit wordt ingegeven door de cultuur.
Ik denk dat het als ondernemer het belangrijkste is je bewust te zijn van de cultuur waar je in terecht komt, wat dit betekent voor de manier van zakendoen en de omgangsvormen. Toets voor jezelf of jij daarbij past eb daarmee om kan/wil gaan.
Of, zoals Stephen Covey zegt: ‘Strength lies in differences, not in similarities’.